هر قطعه از خودرو نقش خاصی بر عهده دارد. نقش برخی از آنها پر رنگ و برخی دیگر نقش کمرنگ‌تری دارند. شاتون و پیستون از قطعاتی هستند که نقش مهمی در خودرو دارند. شاتون نقش مهمی در حرکت دورانی دارد و پیستون قطعه‌ای استوانه شکل است که به شاتون وصل می‌شود و حرکت رفت و برگشتی در سیلندر دارد.
شاتون چیست؟
شاتون ارتباط بین میل لنگ و پیستون را برقرار می‌کند. قسمت کوچک شاتون به پیستون و قسمت بزرگتر آن به میل لنگ وصل می‌شود. این قطعه حرکت خطی پیستون را به حرکت چرخشی میل لنگ تبدیل می‌کند. شاتون این اجازه را به پیستون می‌دهد که بالا و پایین حرکت کند تا گشتاور چرخشی در موتور خودرو ایجاد شود. از آنجایی که ضربات پیستون به شاتون منتقل می‌شود این قطعه باید در برابر ضربات استحکام کافی داشته باشد به منظور از فولاد ساخته می‌شوند. اگر شاتون استحکام نداشته باشد پس از مدتی تغییر شکل می‌دهد که آسیب زننده است.
با احتراق سوخت در سیلندرها، پیستون به صورت رفت و برگشتی حرکت می‌کند که این حرکت از شاتون به میل لنگ منتقل می‌شود. میل لنگ این حرکات رفت و برگشتی را به حرکت دورانی تبدیل می‌کند.
نشانه‌های خرابی شاتون
روغن ریزی
نشت مایعات از خودرو دلایل گوناگونی دارد و اغلب نشان دهنده یک مشکل است. یکی از دلایل روغن ریزی خودرو خرابی شاتون است.
صدای غیرعادی موتور:
موتور در حالت عادی صدای گوش خراش و غیرعادی تولید نمی‌کند. اگر صدای غیرعادی از موتور شنیده می‌شود یکی از دلایل آن می‌تواند خراب بودن شاتون‌ها باشد. همچنین اگر در دور بالای موتور صدا افزایش پیدا کند احتمال خراب بودن این قطعه بسیار زیاد است.
شنیده شدن صدای تق تق
اگر روغن موتور نباشد، قطعات موتور در کوتاه مدت اصطکاک پیدا می‌کنند و از بین می‌روند بنابراین روغن موتور یکی از ارکان مهمی است که باید به آن توجه شود. شاتون نیز یکی از قطعاتی است که اگر روغن کاری نشود در اثر اصطکاک با سایر قطعات فرسوده می‌شود و از برخورد آن صدای تق تق به گوش می‌رسد.
بیرون ریختن قطعات موتور
اگر هنگام حرکت متوجه جدا شدن یک قطعه فلزی از خودرو شدید باید شاتون را بررسی کنید. البته پرت شدن قطعات فلزی موتور به بیرون بسیار نادر است اما می‌تواند رخ دهد.
دلیل خرابی شاتون
- کیفیت پایین
- دنده معکوس کشیدن در سرعت بالا
- روغن کاری نشدن
- ضربه‌های شدید پیستون
- کیفیت پایین
- تصادف و وارد شدن ضربه شدید به خودرو
- نصب و تنظیم نادرست شاتون
شاتون زدن خودرو چیست؟
اصطلاح «شاتون زدن» یا «ماشین شاتون زده» در بین مکانیک‌ها بسیار رایج است. این اصطلاح زمانی به کار می‌رود که شاتون خودرو شکسته باشد. در صورت شاتون زدن، موتور خودرو باید باز شود و این قطعه توسط یک جوشکار جوش داده شود یا بلوک سیلندر تعویض شود.
چند نکته درباره شاتون
- وزن شاتون‌ها باید یکی باشد. اگر وزن شاتون مورد استفاه یکی نباشد موتور دچار لرزش می‌شود
- روی شاتون‌ها اعدادی نوشته شده تا تعمیر و باز و بسته کردن آن آسان باشد
- در صورتی که قسمت کوچکتر شاتون آسیب ببیند امکان تعمیر آن وجود ندارد
- اگر موتور را به هر دلیلی تعمیر کردید حتما پیچ‌های شاتون را بررسی کنید، پیچ و بست‌های هرز شاتون باید تعویض شود.
پیستون خودرو چیست؟
پیستون یکی از قطعات مرتبط با شاتون است. این قطعه استوانه شکل پس از احتراق سوخت به بالا و پایین حرکت می‌کند. هنگامی که پیستون بالا می‌رود سوخت متراکم می‌شود و پس از انفجار به پایین حرکت می‌کند. دمای این قطعه هنگام حرکت بسیار بالا می‌رود و گرم می‌شود. ساختار آن به گونه‌ای است که منبسط می‌شود و شکل آن اندکی تغییر می‌کند. حرکت این قطعه به میل لنگ منتقل و به حرکت دورانی تبدیل می‌شود. اگر اصطکاک بین سیلندر و پیستون زیاد باشد، پیستون به درستی حرکت نمی‌کند که آسیب‌های زیادی را به همراه خواهد داشت.
انواع پیستون در خودرو
- پیستون‌های دو زمانه: این نوع از پیستون در موتورهای کوچک و موتور سیکلت‌ها به کار می‌رود.
- پیستون چهار زمانه: پیستون چهار زمانه اغلب در خودروهای سبک استفاده می‌شود.
- پیستون چهار زمانه سه نوع ماشین کاری شده، ریخته‌گری و اتوترمیک دارد.
دلایل خراب شدن پیستون خودرو
- خرابی رنگ‌ها
- کیفیت پیستون‌ها
- ذوب شدن
- ترک خوردن و شکستگی
رینگ پیستون چیست؟
رینگ‌ها حلقه‌هایی هستند که در شیارهای مخصوص پیستون قرار می‌گیرند و وظایف زیر را به عهده دارند
- کاهش تماس پیستون و سیلندر
- کاهش اصطکاک و استهلاک
- محافظت از تراکم در بالای پیستون
- حفظ روغن پیستون
- انتقال حرارت از پیستون به سیلندر
نشانه های خرابی رینگ و پیستون
- روغن سوزی و خروج دود آبی از اگزوز
- صداهای غیرعادی در موتور
- کم شدن قدرت موتور
پیستون‌ها معمولا از آلومینیوم یا چدن ساخته می‌شوند. پیستون‌های چدنی مقاومت و وزن بالایی دارند، این جنس از پیستون در موتورهای دیزلی استفاده می‌شود.
در خودروهای سواری و سبک از پیستون آلومینیومی استفاده می‌شود. این پیستون‌ها وزن کم و توان انتقال حرارت بالایی دارند. این مدل از پیستون به دو روش آهنگری و ریخته‌گری ساخته می‌شود. پیستون‌های آلومینیومی که به روش آهنگری ساخته می‌شوند بدنه فشرده و توان بالایی دارند و در مقابل پیستون‌های ریخته‌گری سوراخ سوراخ هستند و توانایی لازم را ندارند.
این قطعات کوچک نقش مهمی در خودرو دارند به طوری که به پیستون قلب موتور می‌گویند بنابراین در صورت مشاهده علایمی که ذکر شد باید به مکانیک مراجعه کنید تا به موتور خودرو آسیب وارد نشود.
تهیه و تنظیم: تیم تولید محتوا خودرو45
